50% koszty uzyskania przychodu w branży IT – stosowanie ich staje się coraz popularniejsze. Zwłaszcza w obliczu wielu niekorzystnych dla programistów zmian związanych z nowymi przepisami podatkowymi oraz koniecznością walki o pozyskanie i zatrzymanie talentów IT. Przyjrzyjmy się zatem dokładniej warunkom ich stosowania.
Czym są koszty uzyskania przychodu?
Co do zasady podatek obliczany jest od przychodu po jego obniżeniu o koszty podatkowe. Wysokość kosztów podatkowych zależna jest od tego, z jakiego tytułu pochodzi przychód. Im wyższe koszty, tym mniejszy podatek i tym wyższe wynagrodzenie pracownika. Koszty uzyskania przychodu pracownika mają rekompensować mu różne wydatki, które ponosi, aby móc zarobić. Przede wszystkim należą do nich wydatki związane z dojazdem do pracy. Stąd ich wysokość (określona w ustawie o PIT) jest inna dla pracownika miejscowego i dojeżdżającego do pracy (koszty podstawowe i podwyższone). Oprócz kosztów podstawowych i podwyższonych, firma w celu obliczenia podatku pracownika może w określonych sytuacjach stosować 50% koszty uzyskania przychodu (dalej: „50% KUP”).
Jakie kategorie przychodów uprawniają do skorzystania z 50% KUP i którzy pracownicy mogą z nich skorzystać?
Zgodnie z art. 22 ust. 9 pkt 1-3 w zw. z art. 22 ust. 9b ustawy o PIT, 50% KUP przysługują w następujących kategoriach przychodów:
- przychodów z tytułu przeniesienia prawa własności wynalazku, topografii układu scalonego, wzoru użytkowego, wzoru przemysłowego, znaku towarowego lub wzoru zdobniczego;
- przychodów z tytułu opłaty licencyjnej za przeniesienie prawa stosowania wynalazku, topografii układu scalonego, wzoru użytkowego, wzoru przemysłowego, znaku towarowego lub wzoru zdobniczego;
- przychodów z tytułu korzystania przez twórców z praw autorskich i artystów wykonawców z praw pokrewnych lub rozporządzania przez nich tymi prawami, ale tylko pochodzących z określonych w art. 22 ust. 9b ustawy o PIT rodzajów działalności:
- działalności twórczej w zakresie architektury, architektury wnętrz, architektury krajobrazu, inżynierii budowlanej, urbanistyki, literatury, sztuk plastycznych, wzornictwa przemysłowego, muzyki, fotografiki, twórczości audialnej i audiowizualnej, programów komputerowych, gier komputerowych, teatru, kostiumografii, scenografii, reżyserii, choreografii, lutnictwa artystycznego, sztuki ludowej oraz dziennikarstwa;
- działalności artystycznej w dziedzinie sztuki aktorskiej, estradowej, tanecznej i cyrkowej oraz w dziedzinie dyrygentury, wokalistyki i instrumentalistyki;
- produkcji audialnej i audiowizualnej;
- działalności publicystycznej;
- działalności muzealniczej w dziedzinie wystawienniczej, naukowej, popularyzatorskiej, edukacyjnej oraz wydawniczej;
- działalności konserwatorskiej;
- prawa zależnego do opracowania cudzego utworu w postaci tłumaczenia;
- działalności badawczo-rozwojowej, naukowej, naukowo-dydaktycznej, badawczej, badawczo-dydaktycznej oraz prowadzonej w uczelni działalności dydaktycznej.
Czy 50% KUP dotyczy tylko pracowników?
Nie, nie tylko. 50% KUP można stosować zarówno w przypadku umowy o pracę, jak i umowy zlecenia czy umowy o dzieło. Nie można natomiast zastosować ich w przypadku osób samozatrudnionych (tj. prowadzących działalność gospodarczą, o której mowa w art. 14 ustawy o PIT).
Czy 50% kosztów uzyskania przychodu można stosować bez ograniczeń?
Nie. Zgodnie z art. 22 ust. 9a ustawy o PIT, w roku podatkowym łączne koszty uzyskania przychodów nie mogą przekroczyć kwoty stanowiącej górną granicę pierwszego przedziału skali podatkowej. W 2022 r. górną granicę pierwszego przedziału skali podatkowej wyznacza kwota 120.000,00 zł.
O czym warto pamiętać przy stosowaniu 50% KUP?
Przede wszystkim warto pamiętać o interpretacji ogólnej Ministra Finansów nr DD3.8201.1.2018 z dnia 15 września 2020 r. w sprawie zastosowania 50 proc. KUP do honorarium autorskiego.
Zgodnie z ww. interpretacją ogólną dla potraktowania części wynagrodzenia jako honorarium autorskiego i zastosowania wobec niego 50% kosztów uzyskania przychodu niezbędne jest:
- powstanie utworu będącego przedmiotem prawa autorskiego, warunkujące korzystanie przez twórcę z praw autorskich i umożliwiające rozporządzanie majątkowym prawem autorskim do utworu,
- dysponowanie obiektywnymi dowodami potwierdzającymi powstanie utworu będącego przedmiotem prawa autorskiego,
- wyraźne wyodrębnienie honorarium od innych składników wynagrodzenia, przy czym warunek ten nie obejmuje wskazanych w interpretacji przypadków, w których 50% koszty uzyskania przychodów można stosować do całości wynagrodzenia twórcy.
O czym warto pamiętać przy stosowaniu 50% KUP w przypadku pracowników będących programistami?
Zgodnie z ww. interpretacją ogólną, 50% KUP nie można zastosować do pierwotnego nabycia przez pracodawcę autorskich praw majątkowych. Dzieje się tak wtedy, gdy pracodawca i pracownik-programista w łączącej ich umowie o pracę nie zdecydują o wprowadzeniu odmiennej reguły niż wynikająca z art. 74 ust. 3 ustawy o prawie autorskim.
Zgodnie z art. 74 ust. 3 ustawy o prawie autorskim prawa majątkowe do programu komputerowego stworzonego przez pracownika w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy przysługują pracodawcy, o ile umowa nie stanowi inaczej. Na podstawie tej normy pracodawca programisty nabywa autorskie prawa majątkowe w całości już z chwilą ich powstania. Jest to pierwotne nabycie praw autorskich przez pracodawcę – zatem twórca programu komputerowego nie korzysta z praw autorskich, ani nie rozporządza tymi prawami. Oznacza to, że programista nie otrzymuje honorarium autorskiego, co wyklucza prawo do zastosowania 50% kosztów uzyskania przychodów do wynagrodzenia programisty.
Jednakże kwestia przejścia praw autorskich między programistą a jego pracodawcą może być w umowie o pracę odmiennie uregulowana. Ustawa o prawie autorskim przewiduje możliwość, aby pracodawca i pracownik uzgodnili w umowie o pracę, iż majątkowe prawa autorskie do programu komputerowego stworzonego (współtworzonego) przez pracownika w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy przysługują pracownikowi, a nie pracodawcy (art. 74 ust. 3). Wówczas następuje powrót do zasady wtórnego nabycia przez pracodawcę majątkowych praw autorskich do programu za odpowiednim wynagrodzeniem i uchylona zostaje – stanowiąca wyjątek od tej zasady – ustawowa regulacja pierwotnego nabycia przez pracodawcę całości majątkowych praw autorskich do programu.
W jaki sposób ustalić wysokość honorarium autorskiego?
Ustawa PIT nie reguluje zasad ustalania honorarium, gdyż pozostaje to poza zakresem regulacji tej ustawy. Również orzecznictwo, jak i doktryna nie dają jednoznacznych odpowiedzi w jaki sposób prawidłowo wyodrębnić wysokość honorarium autorskiego.
Pewną wskazówkę daje nam jednak ww. interpretacja ogólna, w której znalazło się podsumowanie dorobku orzeczniczego sądów w zakresie określania wysokości honorarium autorskiego, zgodnie z którym:
- nie jest wystarczające oświadczenie pracodawcy (innego podmiotu) i pracownika (strony umowy cywilnoprawnej) stwierdzające, że została wykonana praca twórcza, bez określenia jaki utwór powstał (powstawał),
- płatnik powinien wyodrębnić w ramach wynagrodzenia honorarium oraz pozostałe składniki wynagrodzenia; wysokość honorarium może wynikać z umowy o pracę lub z innych regulacji obowiązujących u pracodawcy. Np. z regulaminu wynagradzania, jak również z umowy cywilnoprawnej,
- niewystarczające jest procentowe określenie w umowie o pracę czasu przeznaczonego na pracę twórczą lub ustalenie go na podstawie ewidencji czasu pracy, gdyż z takiego wyróżnienia nie wynika, czy jakikolwiek utwór rzeczywiście powstał (powstawał).
Zgodnie z powyższym w ww. interpretacji ogólnej stwierdzono, że:
- ustalenie wysokości honorarium leży w zakresie swobody kontraktowej stron umowy (stosunku pracy, umowy cywilnoprawnej),
- żadne powszechnie obowiązujące przepisy nie regulują zasad ustalania wysokości honorarium,
- nie ma też żadnych innych uniwersalnych reguł, ugruntowanych praktyką i orzecznictwem sądowym (z wyjątkiem negatywnych przesłanek określonych w tezach orzeczniczych wykluczających możliwość zastosowania 50% kosztó w uzyskania przychodów), pozwalających na wskazanie zasad dokumentowania prac stanowiących przedmiot prawa autorskiego,
- fakt uzyskania przychodu z praw autorskich i jego wysokość wymaga odpowiedniego udokumentowania, przy czym może to zostać wykazane za pomocą każdego prawnie dopuszczalnego dowodu.
Jak w związku z powyższym można dokumentować wysokość honorarium autorskiego?
Umowa może wprost wskazywać kwotę honorarium lub przewidywać zasadę procentowego określania honorarium w stosunku do ogólnej kwoty wynagrodzenia. Honorarium musi jednak być powiązane z konkretnym utworem (czy utworami określonymi rodzajowo). Jeżeli przykładowo 80% czasu pracy pracownika stanowił czas pracy twórczej (przeznaczonej na stworzenie czy tworzenie konkretnego dzieła), to można uznać, że 80% jego wynagrodzenia za pracę stanowiło honorarium i do tej części można zastosować 50% koszty uzyskania przychodów.
Stosowanie 50% kosztów uzyskania przychodu przynosi realne korzyści finansowe zarówno programistom jak i firmom, które ich zatrudniają. Jeśli jesteś zainteresowany wdrożeniem tego systemu w swojej firmie IT, zachęcamy do kontaktu!
Informacja o Administratorze i treść Polityki prywatności znajduje się tutaj: (link)