50% koszty uzyskania przychodu w branży IT – stosowanie ich staje się coraz popularniejsze. Zwłaszcza w obliczu wielu niekorzystnych dla programistów zmian związanych z nowymi przepisami podatkowymi oraz koniecznością walki o pozyskanie i zatrzymanie talentów IT. Przyjrzyjmy się zatem dokładniej warunkom ich stosowania.  

 

Czym są koszty uzyskania przychodu?  

Co do zasady podatek obliczany jest od przychodu po jego obniżeniu o koszty podatkowe. Wysokość kosztów podatkowych zależna jest od tego, z jakiego tytułu pochodzi przychód. Im wyższe koszty, tym mniejszy podatek i tym wyższe wynagrodzenie pracownika. Koszty uzyskania przychodu pracownika mają rekompensować mu różne wydatki, które ponosi, aby móc zarobić. Przede wszystkim należą do nich wydatki związane z dojazdem do pracy. Stąd ich wysokość (określona w ustawie o PIT) jest inna dla pracownika miejscowego i dojeżdżającego do pracy (koszty podstawowe i podwyższone). Oprócz kosztów podstawowych i podwyższonych, firma w celu obliczenia podatku pracownika może w określonych sytuacjach stosować 50% koszty uzyskania przychodu (dalej: „50% KUP”) 

 

Jakie kategorie przychodów uprawniają do skorzystania z 50% KUP i którzy pracownicy mogą z nich skorzystać? 

Zgodnie z art. 22 ust. 9 pkt 1-3 w zw. z art. 22 ust. 9b ustawy o PIT, 50% KUP przysługują w następujących kategoriach przychodów:  

  1. przychodów z tytułu przeniesienia prawa własności wynalazku, topografii układu scalonego, wzoru użytkowego, wzoru przemysłowego, znaku towarowego lub wzoru zdobniczego; 
  2. przychodów z tytułu opłaty licencyjnej za przeniesienie prawa stosowania wynalazku, topografii układu scalonego, wzoru użytkowego, wzoru przemysłowego, znaku towarowego lub wzoru zdobniczego;  
  3.  przychodów z tytułu korzystania przez twórców z praw autorskich i artystów wykonawców z praw pokrewnych lub rozporządzania przez nich tymi prawami, ale tylko pochodzących z określonych w art. 22 ust. 9b ustawy o PIT rodzajów działalności:
    1. działalności twórczej w zakresie architektury, architektury wnętrz, architektury krajobrazu, inżynierii budowlanej, urbanistyki, literatury, sztuk plastycznych, wzornictwa przemysłowego, muzyki, fotografiki, twórczości audialnej i audiowizualnej, programów komputerowych, gier komputerowych, teatru, kostiumografii, scenografii, reżyserii, choreografii, lutnictwa artystycznego, sztuki ludowej oraz dziennikarstwa; 
    2. działalności artystycznej w dziedzinie sztuki aktorskiej, estradowej, tanecznej i cyrkowej oraz w dziedzinie dyrygentury, wokalistyki i instrumentalistyki;
    3. produkcji audialnej i audiowizualnej; 
    4. działalności publicystycznej; 
    5. działalności muzealniczej w dziedzinie wystawienniczej, naukowej, popularyzatorskiej, edukacyjnej oraz wydawniczej;
    6. działalności konserwatorskiej; 
    7. prawa zależnego do opracowania cudzego utworu w postaci tłumaczenia; 
    8. działalności badawczo-rozwojowej, naukowej, naukowo-dydaktycznej, badawczej, badawczo-dydaktycznej oraz prowadzonej w uczelni działalności dydaktycznej. 

Czy 50% KUP dotyczy tylko pracowników?  

Nie, nie tylko. 50% KUP można stosować zarówno w przypadku umowy o pracę, jak i umowy zlecenia czy umowy o dzieło. Nie można natomiast zastosować ich w przypadku osób samozatrudnionych (tj. prowadzących działalność gospodarczą, o której mowa w art. 14 ustawy o PIT).  

Czy 50% kosztów uzyskania przychodu można stosować bez ograniczeń? 

Nie. Zgodnie z art. 22 ust. 9a ustawy o PIT, w roku podatkowym łączne koszty uzyskania przychodów nie mogą przekroczyć kwoty stanowiącej górną granicę pierwszego przedziału skali podatkowej. W 2022 r. górną granicę pierwszego przedziału skali podatkowej wyznacza kwota 120.000,00 zł.  

O czym warto pamiętać przy stosowaniu 50% KUP?  

Przede wszystkim warto pamiętać o interpretacji ogólnej Ministra Finansów nr DD3.8201.1.2018 z dnia 15 września 2020 r. w sprawie zastosowania 50 proc. KUP do honorarium autorskiego. 

Zgodnie z ww. interpretacją ogólną dla potraktowania części wynagrodzenia jako honorarium autorskiego i zastosowania wobec niego 50% kosztów uzyskania przychodu niezbędne jest:  

  1. powstanie utworu będącego przedmiotem prawa autorskiego, warunkujące korzystanie przez twórcę z praw autorskich i umożliwiające rozporządzanie majątkowym prawem autorskim do utworu,  
  2. dysponowanie obiektywnymi dowodami potwierdzającymi powstanie utworu będącego przedmiotem prawa autorskiego,  
  3. wyraźne wyodrębnienie honorarium od innych składników wynagrodzenia, przy czym warunek ten nie obejmuje wskazanych w interpretacji przypadków, w których 50% koszty uzyskania przychodów można stosować do całości wynagrodzenia twórcy.  

O czym warto pamiętać przy stosowaniu 50% KUP w przypadku pracowników będących programistami 

Zgodnie z ww. interpretacją ogólną, 50% KUP nie można zastosować do pierwotnego nabycia przez pracodawcę autorskich praw majątkowych. Dzieje się tak wtedy, gdy pracodawca i pracownik-programista w łączącej ich umowie o pracę nie zdecydują o wprowadzeniu odmiennej reguły niż wynikająca z art. 74 ust. 3 ustawy o prawie autorskim.  

Zgodnie z art. 74 ust. 3 ustawy o prawie autorskim prawa majątkowe do programu komputerowego stworzonego przez pracownika w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy przysługują pracodawcy, o ile umowa nie stanowi inaczej. Na podstawie tej normy pracodawca programisty nabywa autorskie prawa majątkowe w całości już z chwilą ich powstania. Jest to pierwotne nabycie praw autorskich przez pracodawcę – zatem twórca  programu komputerowego nie korzysta z praw autorskich, ani nie rozporządza tymi prawami. Oznacza to, że programista nie otrzymuje honorarium autorskiego, co wyklucza prawo do zastosowania 50% kosztów uzyskania przychodów do wynagrodzenia programisty. 

 Jednakże kwestia przejścia praw autorskich między programistą a jego pracodawcą może być w umowie o pracę odmiennie uregulowana. Ustawa o prawie autorskim przewiduje możliwość, aby pracodawca i pracownik uzgodnili w umowie o pracę, iż majątkowe prawa autorskie do programu komputerowego stworzonego (współtworzonego) przez pracownika w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy przysługują pracownikowi, a nie pracodawcy (art. 74 ust. 3). Wówczas następuje powrót do zasady wtórnego nabycia przez pracodawcę majątkowych praw autorskich do programu za odpowiednim wynagrodzeniem i uchylona zostaje – stanowiąca wyjątek od tej zasady – ustawowa regulacja pierwotnego nabycia przez pracodawcę całości majątkowych praw autorskich do programu. 

W jaki sposób ustalić wysokość honorarium autorskiego?   

Ustawa PIT nie reguluje zasad ustalania honorarium, gdyż pozostaje to poza zakresem regulacji tej ustawy. Również orzecznictwo, jak i doktryna nie dają jednoznacznych odpowiedzi w jaki sposób prawidłowo wyodrębnić wysokość honorarium autorskiego.  

Pewną wskazówkę daje nam jednak ww. interpretacja ogólna, w której znalazło się podsumowanie dorobku orzeczniczego sądów w zakresie określania wysokości honorarium autorskiego, zgodnie z którym:  

  1. nie jest wystarczające oświadczenie pracodawcy (innego podmiotu) i pracownika (strony umowy cywilnoprawnej) stwierdzające, że została wykonana praca twórcza, bez określenia jaki utwór powstał (powstawał), 
  2. płatnik powinien wyodrębnić w ramach wynagrodzenia honorarium oraz pozostałe składniki wynagrodzenia; wysokość honorarium może wynikać z umowy o pracę lub z innych regulacji obowiązujących u pracodawcy. Np. z regulaminu wynagradzania, jak również z umowy cywilnoprawnej, 
  3. niewystarczające jest procentowe określenie w umowie o pracę czasu przeznaczonego na pracę twórczą lub ustalenie go na podstawie ewidencji czasu pracy, gdyż z takiego wyróżnienia nie wynika, czy jakikolwiek utwór rzeczywiście powstał (powstawał). 

Zgodnie z powyższym w ww. interpretacji ogólnej stwierdzono, że: 

  1. ustalenie wysokości honorarium leży w zakresie swobody kontraktowej stron umowy (stosunku pracy, umowy cywilnoprawnej), 
  2. żadne powszechnie obowiązujące przepisy nie regulują zasad ustalania wysokości honorarium, 
  3. nie ma też żadnych innych uniwersalnych reguł, ugruntowanych praktyką i orzecznictwem sądowym (z wyjątkiem negatywnych przesłanek określonych w tezach orzeczniczych wykluczających możliwość zastosowania 50% kosztó w uzyskania przychodów), pozwalających na wskazanie zasad dokumentowania prac stanowiących przedmiot prawa autorskiego, 
  4. fakt uzyskania przychodu z praw autorskich i jego wysokość wymaga odpowiedniego udokumentowania, przy czym może to zostać wykazane za pomocą każdego prawnie dopuszczalnego dowodu. 

 

Jak w związku z powyższym można dokumentować wysokość honorarium autorskiego?  

Umowa może wprost wskazywać kwotę honorarium lub przewidywać zasadę procentowego określania honorarium w stosunku do ogólnej kwoty wynagrodzenia. Honorarium musi jednak być powiązane z konkretnym utworem (czy utworami określonymi rodzajowo). Jeżeli przykładowo 80% czasu pracy pracownika stanowił czas pracy twórczej (przeznaczonej na stworzenie czy tworzenie konkretnego dzieła), to można uznać, że 80% jego wynagrodzenia za pracę stanowiło honorarium i do tej części można zastosować 50% koszty uzyskania przychodów. 

 

Stosowanie 50% kosztów uzyskania przychodu przynosi realne korzyści finansowe zarówno programistom jak i firmom, które ich zatrudniają. Jeśli jesteś zainteresowany wdrożeniem tego systemu w swojej firmie IT, zachęcamy do kontaktu! 

Opublikowano: 23 marca, 2022 / Kategorie: Prawo IT, Prawo podatkowe / Tags: /

Zostaw komentarz

osiem + dziesięć =

Informacja o Administratorze i treść Polityki prywatności znajduje się tutaj: (link)

Zapisz się na newsletter

Z naszą kancelarią nie zbłądzisz w świecie prawa IT.

Informacja o Administratorze i przetwarzaniu danych w celu wysyłki Newslettera znajduje się tutaj

Pełna treść Polityki prywatności znajduje się tutaj